logo
导航

复合、反、隐函数求导与高阶导数

复合、反、隐函数求导与高阶导数

在掌握了基本求导法则后,我们需要学习更复杂的求导技巧,包括复合函数、反函数、隐函数求导以及高阶导数的计算方法。

复合函数求导

链式法则回顾

基本法则:如果 y=f(u)y = f(u)u=g(x)u = g(x),则 y=f(u)g(x)y' = f'(u) \cdot g'(x)

一般形式dydx=dydududx\frac{dy}{dx} = \frac{dy}{du} \cdot \frac{du}{dx}

多层复合函数

法则:对于多层复合函数,从外到内逐层求导

例子:求 y=sin(ln(x2+1))y = \sin(\ln(x^2 + 1)) 的导数

  • 最外层:sinu\sin uu=ln(x2+1)u = \ln(x^2 + 1)
  • 中间层:lnv\ln vv=x2+1v = x^2 + 1
  • 最内层:x2+1x^2 + 1
  • y=cos(ln(x2+1))1x2+12xy' = \cos(\ln(x^2 + 1)) \cdot \frac{1}{x^2 + 1} \cdot 2x

复合函数求导技巧

1. 识别复合结构

  • 从最外层开始识别
  • 逐层向内分解
  • 注意函数的嵌套关系

2. 逐层求导

  • 每层分别求导
  • 使用链式法则组合
  • 注意符号和运算顺序

3. 化简结果

  • 合并同类项
  • 化简表达式
  • 检查结果的合理性

反函数求导

反函数求导公式

公式:如果 y=f1(x)y = f^{-1}(x)x=f(y)x = f(y) 的反函数,且 f(y)0f'(y) \neq 0,则

(f1)(x)=1f(f1(x))(f^{-1})'(x) = \frac{1}{f'(f^{-1}(x))}

常见反函数的导数

1. 反三角函数

  • (arcsinx)=11x2(\arcsin x)' = \frac{1}{\sqrt{1 - x^2}}x<1|x| < 1
  • (arccosx)=11x2(\arccos x)' = -\frac{1}{\sqrt{1 - x^2}}x<1|x| < 1
  • (arctanx)=11+x2(\arctan x)' = \frac{1}{1 + x^2}
  • (\arccotx)=11+x2(\arccot x)' = -\frac{1}{1 + x^2}

2. 反双曲函数

  • (sinh1x)=11+x2(\sinh^{-1} x)' = \frac{1}{\sqrt{1 + x^2}}
  • (cosh1x)=1x21(\cosh^{-1} x)' = \frac{1}{\sqrt{x^2 - 1}}x>1x > 1
  • (tanh1x)=11x2(\tanh^{-1} x)' = \frac{1}{1 - x^2}x<1|x| < 1

反函数求导的证明

证明思路

  1. y=f1(x)y = f^{-1}(x),则 x=f(y)x = f(y)
  2. 两边对 xx 求导:1=f(y)y1 = f'(y) \cdot y'
  3. 解出 yy'y=1f(y)=1f(f1(x))y' = \frac{1}{f'(y)} = \frac{1}{f'(f^{-1}(x))}

隐函数求导

隐函数求导方法

基本步骤

  1. 对方程两边同时对 xx 求导
  2. yy 视为 xx 的函数
  3. 解出 yy'

基本例子

例子 1:求 x2+y2=1x^2 + y^2 = 1 确定的隐函数的导数

  • 两边对 xx 求导:2x+2yy=02x + 2yy' = 0
  • 解出 yy'y=xyy' = -\frac{x}{y}

例子 2:求 x3+y3=3xyx^3 + y^3 = 3xy 确定的隐函数的导数

  • 两边对 xx 求导:3x2+3y2y=3y+3xy3x^2 + 3y^2y' = 3y + 3xy'
  • 整理:3y2y3xy=3y3x23y^2y' - 3xy' = 3y - 3x^2
  • 解出 yy'y=yx2y2xy' = \frac{y - x^2}{y^2 - x}

隐函数求导技巧

1. 处理 yy 的幂次

  • (yn)=nyn1y(y^n)' = ny^{n-1}y'
  • (ey)=eyy(e^y)' = e^y \cdot y'
  • (lny)=yy(\ln y)' = \frac{y'}{y}

2. 处理复合函数

  • (siny)=cosyy(\sin y)' = \cos y \cdot y'
  • (cosy)=sinyy(\cos y)' = -\sin y \cdot y'

3. 处理乘积和商

  • (xy)=y+xy(xy)' = y + xy'
  • (xy)=yxyy2(\frac{x}{y})' = \frac{y - xy'}{y^2}

参数方程求导

参数方程求导公式

公式:如果 x=x(t)x = x(t)y=y(t)y = y(t),则

dydx=dy/dtdx/dt=y(t)x(t)\frac{dy}{dx} = \frac{dy/dt}{dx/dt} = \frac{y'(t)}{x'(t)}

基本例子

例子 1x=costx = \cos ty=sinty = \sin t,求 dydx\frac{dy}{dx}

  • dxdt=sint\frac{dx}{dt} = -\sin tdydt=cost\frac{dy}{dt} = \cos t
  • dydx=costsint=cott\frac{dy}{dx} = \frac{\cos t}{-\sin t} = -\cot t

例子 2x=t2x = t^2y=t3y = t^3,求 dydx\frac{dy}{dx}

  • dxdt=2t\frac{dx}{dt} = 2tdydt=3t2\frac{dy}{dt} = 3t^2
  • dydx=3t22t=3t2\frac{dy}{dx} = \frac{3t^2}{2t} = \frac{3t}{2}

高阶导数

二阶导数d2ydx2=ddx(dydx)=ddt(dydx)dtdx\frac{d^2y}{dx^2} = \frac{d}{dx}(\frac{dy}{dx}) = \frac{d}{dt}(\frac{dy}{dx}) \cdot \frac{dt}{dx}

例子x=costx = \cos ty=sinty = \sin t,求 d2ydx2\frac{d^2y}{dx^2}

  • dydx=cott\frac{dy}{dx} = -\cot t
  • ddt(cott)=csc2t\frac{d}{dt}(-\cot t) = \csc^2 t
  • dtdx=1dx/dt=1sint\frac{dt}{dx} = \frac{1}{dx/dt} = \frac{1}{-\sin t}
  • d2ydx2=csc2t1sint=csc3t\frac{d^2y}{dx^2} = \csc^2 t \cdot \frac{1}{-\sin t} = -\csc^3 t

高阶导数

高阶导数的定义

定义:函数 f(x)f(x)nn 阶导数记作 f(n)(x)f^{(n)}(x)dnfdxn\frac{d^n f}{dx^n},定义为

f(n)(x)=ddx(f(n1)(x))f^{(n)}(x) = \frac{d}{dx}(f^{(n-1)}(x))

常见函数的高阶导数

1. 幂函数

  • (xn)=nxn1(x^n)' = nx^{n-1}
  • (xn)=n(n1)xn2(x^n)'' = n(n-1)x^{n-2}
  • (xn)(k)=n!(nk)!xnk(x^n)^{(k)} = \frac{n!}{(n-k)!}x^{n-k}knk \leq n

2. 指数函数

  • (ex)=ex(e^x)' = e^x
  • (ex)=ex(e^x)'' = e^x
  • (ex)(n)=ex(e^x)^{(n)} = e^x

3. 三角函数

  • (sinx)=cosx(\sin x)' = \cos x
  • (sinx)=sinx(\sin x)'' = -\sin x
  • (sinx)=cosx(\sin x)''' = -\cos x
  • (sinx)(4)=sinx(\sin x)^{(4)} = \sin x

4. 对数函数

  • (lnx)=1x(\ln x)' = \frac{1}{x}
  • (lnx)=1x2(\ln x)'' = -\frac{1}{x^2}
  • (lnx)=2x3(\ln x)''' = \frac{2}{x^3}
  • (lnx)(n)=(1)n1(n1)!xn(\ln x)^{(n)} = (-1)^{n-1}\frac{(n-1)!}{x^n}

高阶导数的运算法则

1. 线性性

  • (af+bg)(n)=af(n)+bg(n)(af + bg)^{(n)} = af^{(n)} + bg^{(n)}

2. 莱布尼茨公式

  • (uv)(n)=k=0nCnku(k)v(nk)(uv)^{(n)} = \sum_{k=0}^{n} C_n^k u^{(k)} v^{(n-k)}

例子:求 (x2sinx)(x^2 \sin x)''

  • 使用莱布尼茨公式:n=2n = 2
  • (x2sinx)=C20(x2)sinx+C21(x2)(sinx)+C22x2(sinx)(x^2 \sin x)'' = C_2^0 (x^2)'' \sin x + C_2^1 (x^2)' (\sin x)' + C_2^2 x^2 (\sin x)''
  • =12sinx+22xcosx+1x2(sinx)= 1 \cdot 2 \cdot \sin x + 2 \cdot 2x \cdot \cos x + 1 \cdot x^2 \cdot (-\sin x)
  • =2sinx+4xcosxx2sinx= 2\sin x + 4x\cos x - x^2\sin x

特殊求导技巧

1. 对数求导法

适用情况:形如 y=f(x)g(x)y = f(x)^{g(x)} 的函数

方法

  1. 两边取对数:lny=g(x)lnf(x)\ln y = g(x) \ln f(x)
  2. xx 求导:yy=g(x)lnf(x)+g(x)f(x)f(x)\frac{y'}{y} = g'(x) \ln f(x) + g(x) \frac{f'(x)}{f(x)}
  3. 解出 yy'y=y[g(x)lnf(x)+g(x)f(x)f(x)]y' = y \cdot [g'(x) \ln f(x) + g(x) \frac{f'(x)}{f(x)}]

例子:求 y=xxy = x^x 的导数

  • lny=xlnx\ln y = x \ln x
  • yy=lnx+1\frac{y'}{y} = \ln x + 1
  • y=xx(lnx+1)y' = x^x(\ln x + 1)

2. 分段函数求导

方法

  1. 分别求各段的导数
  2. 在分段点处单独判断
  3. 注意分段点的连续性

例子f(x)={x2,x0x2,x<0f(x) = \begin{cases} x^2, & x \geq 0 \\ -x^2, & x < 0 \end{cases}

  • x>0x > 0 时:f(x)=2xf'(x) = 2x
  • x<0x < 0 时:f(x)=2xf'(x) = -2x
  • x=0x = 0 时:f(0)=0f'_-(0) = 0f+(0)=0f'_+(0) = 0,所以 f(0)=0f'(0) = 0

3. 绝对值函数求导

公式(f(x))=f(x)f(x)f(x)(|f(x)|)' = \frac{f(x)}{|f(x)|} \cdot f'(x)(当 f(x)0f(x) \neq 0 时)

例子:求 (x21)(|x^2 - 1|)'

  • x21>0x^2 - 1 > 0 时:(x21)=2x(|x^2 - 1|)' = 2x
  • x21<0x^2 - 1 < 0 时:(x21)=2x(|x^2 - 1|)' = -2x

常见错误和注意事项

1. 复合函数求导错误

错误(sin(x2))=sin(2x)(\sin(x^2))' = \sin(2x) 正确(sin(x2))=cos(x2)2x(\sin(x^2))' = \cos(x^2) \cdot 2x

2. 隐函数求导错误

错误:忽略 yyxx 的函数 正确:将 yy 视为 xx 的函数,使用链式法则

3. 参数方程求导错误

错误dydx=dxdy\frac{dy}{dx} = \frac{dx}{dy} 正确dydx=dy/dtdx/dt\frac{dy}{dx} = \frac{dy/dt}{dx/dt}

4. 高阶导数错误

错误(uv)=uv(uv)'' = u''v'' 正确:使用莱布尼茨公式


练习题

练习 1

求函数 f(x)=arcsin(x2)f(x) = \arcsin(x^2) 的导数。

参考答案

解题思路: 使用反函数求导公式。

详细步骤

  1. y=arcsin(x2)y = \arcsin(x^2),则 x2=sinyx^2 = \sin y
  2. 两边对 xx 求导:2x=cosyy2x = \cos y \cdot y'
  3. 解出 yy'y=2xcosy=2x1x4y' = \frac{2x}{\cos y} = \frac{2x}{\sqrt{1 - x^4}}

答案f(x)=2x1x4f'(x) = \frac{2x}{\sqrt{1 - x^4}}

练习 2

求由方程 x3+y3=3xyx^3 + y^3 = 3xy 确定的隐函数的导数。

参考答案

解题思路: 使用隐函数求导方法。

详细步骤

  1. 两边对 xx 求导:3x2+3y2y=3y+3xy3x^2 + 3y^2y' = 3y + 3xy'
  2. 整理:3y2y3xy=3y3x23y^2y' - 3xy' = 3y - 3x^2
  3. 解出 yy'y=yx2y2xy' = \frac{y - x^2}{y^2 - x}

答案y=yx2y2xy' = \frac{y - x^2}{y^2 - x}

练习 3

求参数方程 x=t2x = t^2y=t3y = t^3 确定的函数的二阶导数。

参考答案

解题思路: 先求一阶导数,再求二阶导数。

详细步骤

  1. 一阶导数:dydx=3t22t=3t2\frac{dy}{dx} = \frac{3t^2}{2t} = \frac{3t}{2}
  2. 二阶导数:d2ydx2=ddt(3t2)dtdx\frac{d^2y}{dx^2} = \frac{d}{dt}(\frac{3t}{2}) \cdot \frac{dt}{dx}
  3. ddt(3t2)=32\frac{d}{dt}(\frac{3t}{2}) = \frac{3}{2}
  4. dtdx=1dx/dt=12t\frac{dt}{dx} = \frac{1}{dx/dt} = \frac{1}{2t}
  5. d2ydx2=3212t=34t\frac{d^2y}{dx^2} = \frac{3}{2} \cdot \frac{1}{2t} = \frac{3}{4t}

答案d2ydx2=34t\frac{d^2y}{dx^2} = \frac{3}{4t}