logo
导航

行列式的应用

行列式的应用

行列式不仅在数学理论中有重要地位,在实际应用中也有广泛用途。

线性方程组

克拉默法则

定理:对于 n 元线性方程组 Ax=bAx = b,如果系数矩阵 AA 的行列式 A0|A| \neq 0,则方程组有唯一解:

xi=AiA,i=1,2,,nx_i = \frac{|A_i|}{|A|}, \quad i = 1, 2, \ldots, n

其中 AiA_i 是将 AA 的第 ii 列替换为常数向量 bb 得到的矩阵。

证明

  1. 如果 A0|A| \neq 0,则 AA 可逆
  2. 方程组的解为 x=A1bx = A^{-1}b
  3. 利用伴随矩阵公式:A1=1Aadj(A)A^{-1} = \frac{1}{|A|} \text{adj}(A)
  4. 得到 xi=AiAx_i = \frac{|A_i|}{|A|}

例子: 解方程组: {2x+y=5x+3y=7\begin{cases} 2x + y = 5 \\ x + 3y = 7 \end{cases}

  1. A=2113=2×31×1=5|A| = \begin{vmatrix} 2 & 1 \\ 1 & 3 \end{vmatrix} = 2 \times 3 - 1 \times 1 = 5

  2. A1=5173=5×31×7=8|A_1| = \begin{vmatrix} 5 & 1 \\ 7 & 3 \end{vmatrix} = 5 \times 3 - 1 \times 7 = 8

  3. A2=2517=2×75×1=9|A_2| = \begin{vmatrix} 2 & 5 \\ 1 & 7 \end{vmatrix} = 2 \times 7 - 5 \times 1 = 9

  4. x=85=85x = \frac{8}{5} = \frac{8}{5}y=95=95y = \frac{9}{5} = \frac{9}{5}

齐次线性方程组

定理:齐次线性方程组 Ax=0Ax = 0 有非零解的充要条件是 A=0|A| = 0

证明

  1. 如果 A0|A| \neq 0,则 AA 可逆,唯一解为 x=0x = 0
  2. 如果 A=0|A| = 0,则 AA 不可逆,存在非零解

矩阵求逆

伴随矩阵法

公式:如果 A0|A| \neq 0,则 AA 的逆矩阵为:

A1=1Aadj(A)A^{-1} = \frac{1}{|A|} \text{adj}(A)

其中 adj(A)\text{adj}(A)AA 的伴随矩阵。

伴随矩阵adj(A)=(Aji)\text{adj}(A) = (A_{ji}),其中 AjiA_{ji} 是元素 ajia_{ji} 的代数余子式。

例子: 求矩阵 A=(2113)A = \begin{pmatrix} 2 & 1 \\ 1 & 3 \end{pmatrix} 的逆矩阵。

  1. A=2×31×1=5|A| = 2 \times 3 - 1 \times 1 = 5

  2. adj(A)=(3112)\text{adj}(A) = \begin{pmatrix} 3 & -1 \\ -1 & 2 \end{pmatrix}

  3. A1=15(3112)=(35151525)A^{-1} = \frac{1}{5} \begin{pmatrix} 3 & -1 \\ -1 & 2 \end{pmatrix} = \begin{pmatrix} \frac{3}{5} & -\frac{1}{5} \\ -\frac{1}{5} & \frac{2}{5} \end{pmatrix}

分块矩阵求逆

公式:对于分块矩阵 (ABCD)\begin{pmatrix} A & B \\ C & D \end{pmatrix},如果 AA 可逆,则:

(ABCD)1=(A1+A1B(DCA1B)1CA1A1B(DCA1B)1(DCA1B)1CA1(DCA1B)1)\begin{pmatrix} A & B \\ C & D \end{pmatrix}^{-1} = \begin{pmatrix} A^{-1} + A^{-1}B(D-CA^{-1}B)^{-1}CA^{-1} & -A^{-1}B(D-CA^{-1}B)^{-1} \\ -(D-CA^{-1}B)^{-1}CA^{-1} & (D-CA^{-1}B)^{-1} \end{pmatrix}

几何应用

面积和体积

二维:以向量 a=(a1,a2)\vec{a} = (a_1, a_2)b=(b1,b2)\vec{b} = (b_1, b_2) 为邻边的平行四边形面积为:

S=a1a2b1b2S = \left| \begin{vmatrix} a_1 & a_2 \\ b_1 & b_2 \end{vmatrix} \right|

三维:以向量 a=(a1,a2,a3)\vec{a} = (a_1, a_2, a_3)b=(b1,b2,b3)\vec{b} = (b_1, b_2, b_3)c=(c1,c2,c3)\vec{c} = (c_1, c_2, c_3) 为邻边的平行六面体体积为:

V=a1a2a3b1b2b3c1c2c3V = \left| \begin{vmatrix} a_1 & a_2 & a_3 \\ b_1 & b_2 & b_3 \\ c_1 & c_2 & c_3 \end{vmatrix} \right|

例子: 计算以向量 (1,2)(1, 2)(3,4)(3, 4) 为邻边的平行四边形面积。

S=1234=1×42×3=46=2S = \left| \begin{vmatrix} 1 & 2 \\ 3 & 4 \end{vmatrix} \right| = |1 \times 4 - 2 \times 3| = |4 - 6| = 2

线性变换

定理:线性变换 T:RnRnT: \mathbb{R}^n \to \mathbb{R}^n 的雅可比行列式表示变换后体积的缩放比例。

公式:如果 TT 的矩阵为 AA,则:

vol(T(S))=det(A)vol(S)\text{vol}(T(S)) = |\det(A)| \cdot \text{vol}(S)

其中 SSRn\mathbb{R}^n 中的可测集。

例子: 线性变换 T(x,y)=(2x+y,x+3y)T(x, y) = (2x + y, x + 3y) 的雅可比行列式。

A=(2113)A = \begin{pmatrix} 2 & 1 \\ 1 & 3 \end{pmatrix}

det(A)=2×31×1=5\det(A) = 2 \times 3 - 1 \times 1 = 5

所以变换将面积放大 5 倍。

特征值和特征向量

特征多项式

定义:矩阵 AA 的特征多项式为:

p(λ)=det(AλI)p(\lambda) = \det(A - \lambda I)

特征值:特征多项式的根就是矩阵的特征值。

例子: 求矩阵 A=(2113)A = \begin{pmatrix} 2 & 1 \\ 1 & 3 \end{pmatrix} 的特征值。

p(λ)=det(AλI)=2λ113λp(\lambda) = \det(A - \lambda I) = \begin{vmatrix} 2-\lambda & 1 \\ 1 & 3-\lambda \end{vmatrix}

=(2λ)(3λ)1×1=λ25λ+5= (2-\lambda)(3-\lambda) - 1 \times 1 = \lambda^2 - 5\lambda + 5

解方程 λ25λ+5=0\lambda^2 - 5\lambda + 5 = 0 得: λ=5±52\lambda = \frac{5 \pm \sqrt{5}}{2}

数值计算

条件数

定义:矩阵 AA 的条件数定义为:

κ(A)=AA1\kappa(A) = \|A\| \cdot \|A^{-1}\|

其中 A\|A\| 是矩阵的范数。

性质:如果 AA 可逆,则:

κ(A)=σmax(A)σmin(A)\kappa(A) = \frac{\sigma_{\max}(A)}{\sigma_{\min}(A)}

其中 σmax(A)\sigma_{\max}(A)σmin(A)\sigma_{\min}(A) 分别是 AA 的最大和最小奇异值。

稳定性分析

定理:线性方程组 Ax=bAx = b 的解对系数扰动的敏感性与矩阵的条件数有关。

结论:条件数越大,方程组越不稳定。

练习题

练习 1

用克拉默法则解方程组: {3x+2y=82x+5y=12\begin{cases} 3x + 2y = 8 \\ 2x + 5y = 12 \end{cases}

参考答案

解题思路: 使用克拉默法则公式。

详细步骤

  1. A=3225=3×52×2=154=11|A| = \begin{vmatrix} 3 & 2 \\ 2 & 5 \end{vmatrix} = 3 \times 5 - 2 \times 2 = 15 - 4 = 11

  2. A1=82125=8×52×12=4024=16|A_1| = \begin{vmatrix} 8 & 2 \\ 12 & 5 \end{vmatrix} = 8 \times 5 - 2 \times 12 = 40 - 24 = 16

  3. A2=38212=3×128×2=3616=20|A_2| = \begin{vmatrix} 3 & 8 \\ 2 & 12 \end{vmatrix} = 3 \times 12 - 8 \times 2 = 36 - 16 = 20

  4. x=1611x = \frac{16}{11}y=2011y = \frac{20}{11}

答案x=1611x = \frac{16}{11}y=2011y = \frac{20}{11}

练习 2

求矩阵 A=(1234)A = \begin{pmatrix} 1 & 2 \\ 3 & 4 \end{pmatrix} 的逆矩阵。

参考答案

解题思路: 使用伴随矩阵法。

详细步骤

  1. A=1×42×3=46=2|A| = 1 \times 4 - 2 \times 3 = 4 - 6 = -2

  2. adj(A)=(4231)\text{adj}(A) = \begin{pmatrix} 4 & -2 \\ -3 & 1 \end{pmatrix}

  3. A1=12(4231)=(213212)A^{-1} = \frac{1}{-2} \begin{pmatrix} 4 & -2 \\ -3 & 1 \end{pmatrix} = \begin{pmatrix} -2 & 1 \\ \frac{3}{2} & -\frac{1}{2} \end{pmatrix}

答案A1=(213212)A^{-1} = \begin{pmatrix} -2 & 1 \\ \frac{3}{2} & -\frac{1}{2} \end{pmatrix}

练习 3

计算以向量 (1,1,1)(1, 1, 1)(1,2,3)(1, 2, 3)(1,4,9)(1, 4, 9) 为邻边的平行六面体体积。

参考答案

解题思路: 使用三阶行列式计算体积。

详细步骤

  1. V=111123149V = \left| \begin{vmatrix} 1 & 1 & 1 \\ 1 & 2 & 3 \\ 1 & 4 & 9 \end{vmatrix} \right|

  2. =1234911319+11214= \left| 1 \begin{vmatrix} 2 & 3 \\ 4 & 9 \end{vmatrix} - 1 \begin{vmatrix} 1 & 3 \\ 1 & 9 \end{vmatrix} + 1 \begin{vmatrix} 1 & 2 \\ 1 & 4 \end{vmatrix} \right|

  3. =1(1812)1(93)+1(42)=66+2=2= \left| 1(18-12) - 1(9-3) + 1(4-2) \right| = |6 - 6 + 2| = 2

答案:体积为 2。

练习 4

求矩阵 A=(1112)A = \begin{pmatrix} 1 & 1 \\ 1 & 2 \end{pmatrix} 的特征值。

参考答案

解题思路: 求特征多项式的根。

详细步骤

  1. p(λ)=det(AλI)=1λ112λp(\lambda) = \det(A - \lambda I) = \begin{vmatrix} 1-\lambda & 1 \\ 1 & 2-\lambda \end{vmatrix}

  2. =(1λ)(2λ)1×1=λ23λ+1= (1-\lambda)(2-\lambda) - 1 \times 1 = \lambda^2 - 3\lambda + 1

  3. 解方程 λ23λ+1=0\lambda^2 - 3\lambda + 1 = 0 得: λ=3±52\lambda = \frac{3 \pm \sqrt{5}}{2}

答案:特征值为 3+52\frac{3 + \sqrt{5}}{2}352\frac{3 - \sqrt{5}}{2}

练习 5

判断齐次方程组 {x+2y=02x+4y=0\begin{cases} x + 2y = 0 \\ 2x + 4y = 0 \end{cases} 是否有非零解。

参考答案

解题思路: 计算系数矩阵的行列式。

详细步骤

  1. A=1224=1×42×2=44=0|A| = \begin{vmatrix} 1 & 2 \\ 2 & 4 \end{vmatrix} = 1 \times 4 - 2 \times 2 = 4 - 4 = 0

  2. 由于 A=0|A| = 0,所以方程组有非零解。

答案:方程组有非零解。


提示:行列式的应用非常广泛,要理解其在不同领域中的作用和意义。