logo
导航

矩阵的基本概念

矩阵的定义

矩阵是由数构成的矩形数表,通常用大写字母表示。一个 m×nm \times n 矩阵可以表示为:

A=(a11a12a1na21a22a2nam1am2amn)=(aij)m×nA = \begin{pmatrix} a_{11} & a_{12} & \cdots & a_{1n} \\ a_{21} & a_{22} & \cdots & a_{2n} \\ \vdots & \vdots & \ddots & \vdots \\ a_{m1} & a_{m2} & \cdots & a_{mn} \end{pmatrix} = (a_{ij})_{m \times n}

其中 aija_{ij} 表示第 ii 行第 jj 列的元素。

矩阵的类型

1. 方阵

行数与列数相等的矩阵称为方阵,即 m=nm = n

例子: (1234),(123456789)\begin{pmatrix} 1 & 2 \\ 3 & 4 \end{pmatrix}, \quad \begin{pmatrix} 1 & 2 & 3 \\ 4 & 5 & 6 \\ 7 & 8 & 9 \end{pmatrix}

2. 零矩阵

所有元素都为 0 的矩阵称为零矩阵,记作 OO00

例子: O=(0000)O = \begin{pmatrix} 0 & 0 \\ 0 & 0 \end{pmatrix}

3. 单位矩阵

主对角线元素为 1,其他元素为 0 的方阵称为单位矩阵,记作 IIEE

例子: I=(100010001)I = \begin{pmatrix} 1 & 0 & 0 \\ 0 & 1 & 0 \\ 0 & 0 & 1 \end{pmatrix}

4. 对角矩阵

除主对角线外,其他元素都为 0 的方阵称为对角矩阵

例子: (200030004)\begin{pmatrix} 2 & 0 & 0 \\ 0 & 3 & 0 \\ 0 & 0 & 4 \end{pmatrix}

5. 对称矩阵

满足 AT=AA^T = A 的方阵称为对称矩阵

例子: (123245356)\begin{pmatrix} 1 & 2 & 3 \\ 2 & 4 & 5 \\ 3 & 5 & 6 \end{pmatrix}

6. 反对称矩阵

满足 AT=AA^T = -A 的方阵称为反对称矩阵

例子: (023205350)\begin{pmatrix} 0 & 2 & -3 \\ -2 & 0 & 5 \\ 3 & -5 & 0 \end{pmatrix}

7. 上三角矩阵和下三角矩阵

主对角线以下(上)的元素都为 0 的方阵称为上三角矩阵下三角矩阵)。

例子: 上三角矩阵:(123045006)\begin{pmatrix} 1 & 2 & 3 \\ 0 & 4 & 5 \\ 0 & 0 & 6 \end{pmatrix}

下三角矩阵:(100240356)\begin{pmatrix} 1 & 0 & 0 \\ 2 & 4 & 0 \\ 3 & 5 & 6 \end{pmatrix}

矩阵的基本运算

1. 矩阵加法

两个同型矩阵 A=(aij)m×nA = (a_{ij})_{m \times n}B=(bij)m×nB = (b_{ij})_{m \times n} 的和定义为:

A+B=(aij+bij)m×nA + B = (a_{ij} + b_{ij})_{m \times n}

例子: (1234)+(5678)=(681012)\begin{pmatrix} 1 & 2 \\ 3 & 4 \end{pmatrix} + \begin{pmatrix} 5 & 6 \\ 7 & 8 \end{pmatrix} = \begin{pmatrix} 6 & 8 \\ 10 & 12 \end{pmatrix}

2. 数乘

kk 与矩阵 A=(aij)m×nA = (a_{ij})_{m \times n} 的乘积定义为:

kA=(kaij)m×nkA = (ka_{ij})_{m \times n}

例子: 2(1234)=(2468)2 \begin{pmatrix} 1 & 2 \\ 3 & 4 \end{pmatrix} = \begin{pmatrix} 2 & 4 \\ 6 & 8 \end{pmatrix}

3. 矩阵乘法

A=(aij)m×nA = (a_{ij})_{m \times n}B=(bij)n×pB = (b_{ij})_{n \times p},则 ABAB 是一个 m×pm \times p 矩阵,其第 ii 行第 jj 列元素为:

(AB)ij=k=1naikbkj(AB)_{ij} = \sum_{k=1}^n a_{ik}b_{kj}

例子: (1234)(5678)=(1×5+2×71×6+2×83×5+4×73×6+4×8)=(19224350)\begin{pmatrix} 1 & 2 \\ 3 & 4 \end{pmatrix} \begin{pmatrix} 5 & 6 \\ 7 & 8 \end{pmatrix} = \begin{pmatrix} 1\times5+2\times7 & 1\times6+2\times8 \\ 3\times5+4\times7 & 3\times6+4\times8 \end{pmatrix} = \begin{pmatrix} 19 & 22 \\ 43 & 50 \end{pmatrix}

4. 矩阵转置

矩阵 A=(aij)m×nA = (a_{ij})_{m \times n} 的转置矩阵 ATA^T 是一个 n×mn \times m 矩阵,定义为:

AT=(aji)n×mA^T = (a_{ji})_{n \times m}

例子: (123456)T=(142536)\begin{pmatrix} 1 & 2 & 3 \\ 4 & 5 & 6 \end{pmatrix}^T = \begin{pmatrix} 1 & 4 \\ 2 & 5 \\ 3 & 6 \end{pmatrix}

矩阵运算的性质

加法性质

  • 交换律A+B=B+AA + B = B + A
  • 结合律(A+B)+C=A+(B+C)(A + B) + C = A + (B + C)
  • 零矩阵A+O=O+A=AA + O = O + A = A

数乘性质

  • 分配律k(A+B)=kA+kBk(A + B) = kA + kB
  • 结合律(kl)A=k(lA)(kl)A = k(lA)
  • 单位元1A=A1 \cdot A = A

乘法性质

  • 结合律(AB)C=A(BC)(AB)C = A(BC)
  • 分配律A(B+C)=AB+ACA(B + C) = AB + AC(A+B)C=AC+BC(A + B)C = AC + BC
  • 单位矩阵AI=IA=AAI = IA = A
  • 零矩阵AO=OA=OAO = OA = O

注意:矩阵乘法不满足交换律,即一般情况下 ABBAAB \neq BA

转置性质

  • (AT)T=A(A^T)^T = A
  • (A+B)T=AT+BT(A + B)^T = A^T + B^T
  • (kA)T=kAT(kA)^T = kA^T
  • (AB)T=BTAT(AB)^T = B^T A^T

练习题

练习 1

判断下列矩阵的类型:

  • A=(1001)A = \begin{pmatrix} 1 & 0 \\ 0 & 1 \end{pmatrix}
  • B=(0110)B = \begin{pmatrix} 0 & 1 \\ -1 & 0 \end{pmatrix}
  • C=(123245356)C = \begin{pmatrix} 1 & 2 & 3 \\ 2 & 4 & 5 \\ 3 & 5 & 6 \end{pmatrix}
参考答案

解题思路: 根据矩阵的定义判断类型。

详细步骤

  1. 矩阵 AA

    • 是方阵(2×2)
    • 主对角线元素为 1,其他元素为 0,是单位矩阵
    • 满足 AT=AA^T = A,是对称矩阵
  2. 矩阵 BB

    • 是方阵(2×2)
    • 主对角线元素都为 0
    • 满足 BT=BB^T = -B,是反对称矩阵
  3. 矩阵 CC

    • 是方阵(3×3)
    • 满足 CT=CC^T = C,是对称矩阵

答案AA 是单位矩阵和对称矩阵,BB 是反对称矩阵,CC 是对称矩阵。

练习 2

计算 A+BA + B,其中: A=(1234),B=(4321)A = \begin{pmatrix} 1 & 2 \\ 3 & 4 \end{pmatrix}, \quad B = \begin{pmatrix} 4 & 3 \\ 2 & 1 \end{pmatrix}

参考答案

解题思路: 使用矩阵加法定义,对应元素相加。

详细步骤

A+B=(1+42+33+24+1)=(5555)A + B = \begin{pmatrix} 1+4 & 2+3 \\ 3+2 & 4+1 \end{pmatrix} = \begin{pmatrix} 5 & 5 \\ 5 & 5 \end{pmatrix}

答案A+B=(5555)A + B = \begin{pmatrix} 5 & 5 \\ 5 & 5 \end{pmatrix}

练习 3

计算 2A3B2A - 3B,其中: A=(1234),B=(0110)A = \begin{pmatrix} 1 & 2 \\ 3 & 4 \end{pmatrix}, \quad B = \begin{pmatrix} 0 & 1 \\ 1 & 0 \end{pmatrix}

参考答案

解题思路: 先计算数乘,再进行减法运算。

详细步骤

2A=(2468),3B=(0330)2A = \begin{pmatrix} 2 & 4 \\ 6 & 8 \end{pmatrix}, \quad 3B = \begin{pmatrix} 0 & 3 \\ 3 & 0 \end{pmatrix}

2A3B=(2468)(0330)=(2138)2A - 3B = \begin{pmatrix} 2 & 4 \\ 6 & 8 \end{pmatrix} - \begin{pmatrix} 0 & 3 \\ 3 & 0 \end{pmatrix} = \begin{pmatrix} 2 & 1 \\ 3 & 8 \end{pmatrix}

答案2A3B=(2138)2A - 3B = \begin{pmatrix} 2 & 1 \\ 3 & 8 \end{pmatrix}

练习 4

计算 ABABBABA,其中: A=(1201),B=(2013)A = \begin{pmatrix} 1 & 2 \\ 0 & 1 \end{pmatrix}, \quad B = \begin{pmatrix} 2 & 0 \\ 1 & 3 \end{pmatrix}

参考答案

解题思路: 使用矩阵乘法定义,验证矩阵乘法不满足交换律。

详细步骤

AB=(1201)(2013)=(1×2+2×11×0+2×30×2+1×10×0+1×3)=(4613)AB = \begin{pmatrix} 1 & 2 \\ 0 & 1 \end{pmatrix} \begin{pmatrix} 2 & 0 \\ 1 & 3 \end{pmatrix} = \begin{pmatrix} 1\times2+2\times1 & 1\times0+2\times3 \\ 0\times2+1\times1 & 0\times0+1\times3 \end{pmatrix} = \begin{pmatrix} 4 & 6 \\ 1 & 3 \end{pmatrix}

BA=(2013)(1201)=(2×1+0×02×2+0×11×1+3×01×2+3×1)=(2415)BA = \begin{pmatrix} 2 & 0 \\ 1 & 3 \end{pmatrix} \begin{pmatrix} 1 & 2 \\ 0 & 1 \end{pmatrix} = \begin{pmatrix} 2\times1+0\times0 & 2\times2+0\times1 \\ 1\times1+3\times0 & 1\times2+3\times1 \end{pmatrix} = \begin{pmatrix} 2 & 4 \\ 1 & 5 \end{pmatrix}

答案AB=(4613)AB = \begin{pmatrix} 4 & 6 \\ 1 & 3 \end{pmatrix}BA=(2415)BA = \begin{pmatrix} 2 & 4 \\ 1 & 5 \end{pmatrix}

注意:ABBAAB \neq BA,验证了矩阵乘法不满足交换律。

练习 5

验证 (AB)T=BTAT(AB)^T = B^T A^T,其中: A=(1234),B=(5678)A = \begin{pmatrix} 1 & 2 \\ 3 & 4 \end{pmatrix}, \quad B = \begin{pmatrix} 5 & 6 \\ 7 & 8 \end{pmatrix}

参考答案

解题思路: 分别计算 (AB)T(AB)^TBTATB^T A^T,验证它们相等。

详细步骤

  1. 计算 ABABAB=(1234)(5678)=(19224350)AB = \begin{pmatrix} 1 & 2 \\ 3 & 4 \end{pmatrix} \begin{pmatrix} 5 & 6 \\ 7 & 8 \end{pmatrix} = \begin{pmatrix} 19 & 22 \\ 43 & 50 \end{pmatrix}

  2. 计算 (AB)T(AB)^T(AB)T=(19432250)(AB)^T = \begin{pmatrix} 19 & 43 \\ 22 & 50 \end{pmatrix}

  3. 计算 ATA^TBTB^TAT=(1324),BT=(5768)A^T = \begin{pmatrix} 1 & 3 \\ 2 & 4 \end{pmatrix}, \quad B^T = \begin{pmatrix} 5 & 7 \\ 6 & 8 \end{pmatrix}

  4. 计算 BTATB^T A^TBTAT=(5768)(1324)=(19432250)B^T A^T = \begin{pmatrix} 5 & 7 \\ 6 & 8 \end{pmatrix} \begin{pmatrix} 1 & 3 \\ 2 & 4 \end{pmatrix} = \begin{pmatrix} 19 & 43 \\ 22 & 50 \end{pmatrix}

答案(AB)T=BTAT=(19432250)(AB)^T = B^T A^T = \begin{pmatrix} 19 & 43 \\ 22 & 50 \end{pmatrix},验证了转置性质。


提示:矩阵的基本概念是线性代数的基础,要熟练掌握各种类型的矩阵和基本运算。