导航菜单

裂项相消法

裂项相消法是数列求和中最巧妙的方法之一。它的核心思想是将每一项”裂开”成两项的差,使得求和时大部分项都能相互抵消,只剩下首尾几项。

方法原理

裂项相消法

将数列的通项 ana_n 拆分成两项之差 an=f(n)f(n+k)a_n = f(n) - f(n+k),使得求和时中间项相互抵消,只剩下有限项。

基本思路

Sn=a1+a2+a3++an=[f(1)f(2)]+[f(2)f(3)]+[f(3)f(4)]++[f(n)f(n+1)]=f(1)f(n+1)\begin{aligned} S_n &= a_1 + a_2 + a_3 + \cdots + a_n \\ &= [f(1) - f(2)] + [f(2) - f(3)] + [f(3) - f(4)] + \cdots + [f(n) - f(n+1)] \\ &= f(1) - f(n+1) \end{aligned}

中间的 f(2),f(3),,f(n)f(2), f(3), \ldots, f(n) 都相互抵消了!

常见裂项公式

公式1:连续整数乘积的倒数

基本裂项公式
1n(n+1)=1n1n+1\frac{1}{n(n+1)} = \frac{1}{n} - \frac{1}{n+1}

推广

1n(n+k)=1k(1n1n+k)\frac{1}{n(n+k)} = \frac{1}{k}\left(\frac{1}{n} - \frac{1}{n+k}\right)

公式2:根式裂项

1n+n+1=n+1n\frac{1}{\sqrt{n} + \sqrt{n+1}} = \sqrt{n+1} - \sqrt{n}

推导:分子分母同乘 n+1n\sqrt{n+1} - \sqrt{n}

公式3:平方差

1(2n1)(2n+1)=12(12n112n+1)\frac{1}{(2n-1)(2n+1)} = \frac{1}{2}\left(\frac{1}{2n-1} - \frac{1}{2n+1}\right)

如何判断一个数列能否裂项?

观察通项的特征:

  1. 分式形式:分母是两个或多个因式的乘积
  2. 因式关系:分母的因式之间有规律(如相差常数)
  3. 尝试拆分:看能否写成 f(n)f(n+k)f(n) - f(n+k) 的形式

技巧:对于 1n(n+k)\frac{1}{n(n+k)},可以设: 1n(n+k)=An+Bn+k\frac{1}{n(n+k)} = \frac{A}{n} + \frac{B}{n+k}

通分后比较系数,求出 AABB

应用示例

示例1:基本裂项

求和:Sn=11×2+12×3+13×4++1n(n+1)S_n = \frac{1}{1 \times 2} + \frac{1}{2 \times 3} + \frac{1}{3 \times 4} + \cdots + \frac{1}{n(n+1)}

使用裂项公式 1n(n+1)=1n1n+1\frac{1}{n(n+1)} = \frac{1}{n} - \frac{1}{n+1}

Sn=(1112)+(1213)+(1314)++(1n1n+1)=111n+1=nn+1\begin{aligned} S_n &= \left(\frac{1}{1} - \frac{1}{2}\right) + \left(\frac{1}{2} - \frac{1}{3}\right) + \left(\frac{1}{3} - \frac{1}{4}\right) + \cdots + \left(\frac{1}{n} - \frac{1}{n+1}\right) \\ &= \frac{1}{1} - \frac{1}{n+1} \\ &= \frac{n}{n+1} \end{aligned}

示例2:带系数的裂项

求和:Sn=11×3+13×5+15×7++1(2n1)(2n+1)S_n = \frac{1}{1 \times 3} + \frac{1}{3 \times 5} + \frac{1}{5 \times 7} + \cdots + \frac{1}{(2n-1)(2n+1)}

使用公式 1(2n1)(2n+1)=12(12n112n+1)\frac{1}{(2n-1)(2n+1)} = \frac{1}{2}\left(\frac{1}{2n-1} - \frac{1}{2n+1}\right)

Sn=12[(1113)+(1315)++(12n112n+1)]=12(1112n+1)=122n2n+1=n2n+1\begin{aligned} S_n &= \frac{1}{2}\left[\left(\frac{1}{1} - \frac{1}{3}\right) + \left(\frac{1}{3} - \frac{1}{5}\right) + \cdots + \left(\frac{1}{2n-1} - \frac{1}{2n+1}\right)\right] \\ &= \frac{1}{2}\left(\frac{1}{1} - \frac{1}{2n+1}\right) \\ &= \frac{1}{2} \cdot \frac{2n}{2n+1} \\ &= \frac{n}{2n+1} \end{aligned}

示例3:根式裂项

求和:Sn=11+2+12+3++1n+n+1S_n = \frac{1}{\sqrt{1} + \sqrt{2}} + \frac{1}{\sqrt{2} + \sqrt{3}} + \cdots + \frac{1}{\sqrt{n} + \sqrt{n+1}}

分子分母同乘 n+1n\sqrt{n+1} - \sqrt{n}

1n+n+1=n+1n(n+1+n)(n+1n)=n+1n\frac{1}{\sqrt{n} + \sqrt{n+1}} = \frac{\sqrt{n+1} - \sqrt{n}}{(\sqrt{n+1} + \sqrt{n})(\sqrt{n+1} - \sqrt{n})} = \sqrt{n+1} - \sqrt{n}

因此:

Sn=(21)+(32)++(n+1n)=n+11\begin{aligned} S_n &= (\sqrt{2} - \sqrt{1}) + (\sqrt{3} - \sqrt{2}) + \cdots + (\sqrt{n+1} - \sqrt{n}) \\ &= \sqrt{n+1} - 1 \end{aligned}

练习题

练习 1

求和:Sn=12×4+14×6+16×8++12n(2n+2)S_n = \frac{1}{2 \times 4} + \frac{1}{4 \times 6} + \frac{1}{6 \times 8} + \cdots + \frac{1}{2n(2n+2)}

参考答案

解题思路:先提取公因数,再裂项。

详细步骤

12n(2n+2)=12n2(n+1)=14n(n+1)=14(1n1n+1)\frac{1}{2n(2n+2)} = \frac{1}{2n \cdot 2(n+1)} = \frac{1}{4n(n+1)} = \frac{1}{4}\left(\frac{1}{n} - \frac{1}{n+1}\right)

Sn=14[(1112)+(1213)++(1n1n+1)]=14(11n+1)=n4(n+1)\begin{aligned} S_n &= \frac{1}{4}\left[\left(\frac{1}{1} - \frac{1}{2}\right) + \left(\frac{1}{2} - \frac{1}{3}\right) + \cdots + \left(\frac{1}{n} - \frac{1}{n+1}\right)\right] \\ &= \frac{1}{4}\left(1 - \frac{1}{n+1}\right) \\ &= \frac{n}{4(n+1)} \end{aligned}

答案Sn=n4(n+1)S_n = \frac{n}{4(n+1)}

练习 2

求和:Sn=11×4+14×7+17×10++1(3n2)(3n+1)S_n = \frac{1}{1 \times 4} + \frac{1}{4 \times 7} + \frac{1}{7 \times 10} + \cdots + \frac{1}{(3n-2)(3n+1)}

参考答案

解题思路:分母相差3,使用公式 1n(n+k)=1k(1n1n+k)\frac{1}{n(n+k)} = \frac{1}{k}(\frac{1}{n} - \frac{1}{n+k})

详细步骤

1(3n2)(3n+1)=13(13n213n+1)\frac{1}{(3n-2)(3n+1)} = \frac{1}{3}\left(\frac{1}{3n-2} - \frac{1}{3n+1}\right)

Sn=13[(1114)+(1417)++(13n213n+1)]=13(113n+1)=n3n+1\begin{aligned} S_n &= \frac{1}{3}\left[\left(\frac{1}{1} - \frac{1}{4}\right) + \left(\frac{1}{4} - \frac{1}{7}\right) + \cdots + \left(\frac{1}{3n-2} - \frac{1}{3n+1}\right)\right] \\ &= \frac{1}{3}\left(1 - \frac{1}{3n+1}\right) \\ &= \frac{n}{3n+1} \end{aligned}

答案Sn=n3n+1S_n = \frac{n}{3n+1}

练习 3

求和:Sn=11+3+13+5++12n1+2n+1S_n = \frac{1}{\sqrt{1} + \sqrt{3}} + \frac{1}{\sqrt{3} + \sqrt{5}} + \cdots + \frac{1}{\sqrt{2n-1} + \sqrt{2n+1}}

参考答案

解题思路:分子分母同乘共轭式。

详细步骤

12n1+2n+1=2n+12n12\frac{1}{\sqrt{2n-1} + \sqrt{2n+1}} = \frac{\sqrt{2n+1} - \sqrt{2n-1}}{2}

Sn=12[(31)+(53)++(2n+12n1)]=12(2n+11)\begin{aligned} S_n &= \frac{1}{2}[(\sqrt{3} - \sqrt{1}) + (\sqrt{5} - \sqrt{3}) + \cdots + (\sqrt{2n+1} - \sqrt{2n-1})] \\ &= \frac{1}{2}(\sqrt{2n+1} - 1) \end{aligned}

答案Sn=2n+112S_n = \frac{\sqrt{2n+1} - 1}{2}

练习 4

改编自考研真题

求和:Sn=11×2×3+12×3×4++1n(n+1)(n+2)S_n = \frac{1}{1 \times 2 \times 3} + \frac{1}{2 \times 3 \times 4} + \cdots + \frac{1}{n(n+1)(n+2)}

参考答案

解题思路:三个连续整数的乘积,需要两次裂项。

详细步骤

1n(n+1)(n+2)=12[1n(n+1)1(n+1)(n+2)]\frac{1}{n(n+1)(n+2)} = \frac{1}{2}\left[\frac{1}{n(n+1)} - \frac{1}{(n+1)(n+2)}\right]

Sn=12[(11×212×3)+(12×313×4)+]=12(11×21(n+1)(n+2))=12(121(n+1)(n+2))=1412(n+1)(n+2)=n(n+3)4(n+1)(n+2)\begin{aligned} S_n &= \frac{1}{2}\left[\left(\frac{1}{1 \times 2} - \frac{1}{2 \times 3}\right) + \left(\frac{1}{2 \times 3} - \frac{1}{3 \times 4}\right) + \cdots\right] \\ &= \frac{1}{2}\left(\frac{1}{1 \times 2} - \frac{1}{(n+1)(n+2)}\right) \\ &= \frac{1}{2}\left(\frac{1}{2} - \frac{1}{(n+1)(n+2)}\right) \\ &= \frac{1}{4} - \frac{1}{2(n+1)(n+2)} \\ &= \frac{n(n+3)}{4(n+1)(n+2)} \end{aligned}

答案Sn=n(n+3)4(n+1)(n+2)S_n = \frac{n(n+3)}{4(n+1)(n+2)}


总结

本文出现的符号

符号类型读音/说明在本文中的含义
SnS_n求和符号S sub n数列前 nn 项的和
f(n)f(n)函数符号f of n裂项后的函数形式
kk常数k裂项间隔

中英对照

中文术语英文术语音标说明
裂项相消法telescoping series/ˈtelɪskəʊpɪŋ ˈsɪəriːz/通过拆项使中间项相消的求和方法
通分common denominator/ˈkɒmən dɪˈnɒmɪneɪtə/将分式化为相同分母
共轭conjugate/ˈkɒndʒʊɡət/a+b\sqrt{a} + \sqrt{b}ab\sqrt{a} - \sqrt{b}

课程路线图

  1. 1

    高等数学之函数探秘

    先修课程

    函数是高等数学的核心概念,本系列文档系统介绍函数的基本概念、性质和应用。

    前往课程
  2. 2

    数列

    当前课程

    数列是高等数学的基石,本系列文档系统介绍数列的基本概念、性质、极限理论及其应用。

    前往课程
进阶推荐

概率论与数理统计

研究随机现象的规律,数据分析与推断的方法,掌握从数据中提取信息的科学。

开始学习
进阶推荐

高等数学之极限的世界

极限是微积分的基础,也是高等数学中最重要的概念之一。

开始学习

搜索